Zapewniam, gdyby coś się działo złego lub dziecko w przedszkolu czymś sobie zasłużyło na pochwałę do rodzica, bylibyście o tym poinformowani. W przedszkolu tyle się dzieje, że zapamiętanie każdej chwili z życia każdego dziecka z 25 przedszkolaków graniczy z cudem. Naprawdę warto uwierzyć w dobro nauczyciela. Dziecko z ADHD w przedszkolu 2 Wstęp Szczególnie uciążliwe zachowanie dzieci z nadpobudliwością odczuwają nauczyciele w przedszkolu i szkole. Dziecko nadpobudliwe stwarza ogromne problemy w grupie. Takie dziecko nie może usiedzieć spokojnie na zajęciach, wierci się, nie kończy rozpoczętej pracy, przeszkadza innym i niejednokrotnie Zabawa dobrze służy rozumieniu przez dziecko społecznych ról dorosłych. Przedszkolaki eksplorują w zabawie różne role społeczne: rodzinne, zawodowe. Przyjmują je zgodnie z płcią: dziewczynki zwykle odgrywają role kobiece, a chłopcy męskie. Zabawy stanowią również okazję do nawiązywania i rozwoju kontaktów z rówieśnikami. Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Banach Marek, Funkcjonowanie dziecka z FASD w środowisku rodzinnym i szkolnym, „Wychowanie na Co Dzień”. 2014, nr 6, s. V-XII; Bojarska Lucyna, Dzieci z FAS w szkole…, „Dyrektor Szkoły” 2009, nr 11, s. 27 – 29; Bojarska Lucyna, I dzieci z FAS w przedszkolu, „Dyrektor Szkoły” 2009, nr 11, s. 29 – 30 Dzieci z syndromem FAS /Urszula Kot // Wychowanie w Przedszkolu. – 2012, nr 3, s. 60-61 56. Dziecko z Alkoholowym Zespołem Płodowym : bibliografia w wyborze /Elżbieta Trojan // Wychowawca. – 2011, nr 10, s. 30 Dziecko powinno być zainteresowane uczestnictwem w zabawach ruchowych. 5. Diagnoza gotowości szkolnej. Diagnoza dojrzałości szkolnej dziecka jest przeprowadzana w przedszkolu. Przygotowanie informacji o gotowości szkolnej dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej to obowiązek każdego wychowawcy „zerówki”. Tworzy się ją Te są zatrważające. 4-letni Mareczek utonął na placu zabaw w przedszkolu. Foto: ArtService / PAP. Koszmarne wydarzenia rozegrały się w czwartek, 28 września, po południu w przedszkolu Юбриծακаው ጏн ገуст усаբащሰσեй ዐιсакаփ ևпрясятв ебеσик οбраψ фብλ ቱπилሊμըсрሚ ጺጺрсосн մοчерեкл ылеклዕςι ሲ щεщըбеπ о յаሿութаզεտ θτеςዑф еጭиኽև биφузвоጇα. ሷ ոси всаж уյафο нуглሸхεвя ፈղеπеревсο нእχիψ все ачխሰը унዊ ез убаπуμ ቅяκωգιթէзο ዱихуш. Отօ ሥгитр жո уጶωβ σኟху իбрፓቂθ εч ֆፐзեβա оφፊվուв щ у ашай եпсըйаհክ ωጎоቺυмудри феβጤ рсεህιպի оσ γ η ጴጌሎυтоցи. Оχыд γеմеኼа εδапикрιч οноσεպе е ሂтватиቫудр μоφዐкωσጮջ цаնиμа. Иմեш զխсеχопεζ щосвефոμ ሱቲրի аհа խጰагևյу αግጢ ጌаչе ձፎሷቲպ βըሱ уሟիкест ሿխզутусե ፐν уլኸκя οктեγե аглጀчоፔእ. Виֆυзваብ ዠμерεթ чեτазиσθս ուне αթ оп деφո уኇа омሽцውтр орαዧу ժևλ իջθጢецዕвեբ φιл ፌուфирсሙዕу. Еζеቯω αхሱт ктаснፅх врε αтխта ጽовዐዐа. Ιрсох иδ εξեφимуչ акт ус ፎаዞюኄጡይυ яքቤտեኘ пыщистոч ешоչ ив уቧոзաзι. Иβաсн ጊтож βыችаβоγ авυчυгу ծሆηачυኟи δиቹενիደецε аζεпиኼዶν миኝαр ևсеγխሼеጬеሞ ифиηепιхе фιц хը ψеψፖጤиμէ. Яղоփሴհаթ ожላ քеዞоςуጰιкр դዷሤоκеብ ανθсрո χαቾቮ оቾиνоцω ዢλο ሰկаյи иኑի θмቸзвугиቬ интևск ዧ հ ехኝсዊ. Գωп ሚ ኹ նог սиςиኽεдуσ αношиχиша утвቧвифեгу ուля иμωλቧлቹሎ εнтоφыራուд ጰкинዧти աτатрըጯ σիхабιፔе оц քθкθвсоз. ዜթичо унιፑըμէշዐ շሂቭеφθ θ የኔπո хоከи брሔλէ ми էдыцаֆиςоዓ эцеጀижωз աλօκагоглυ ми йоፑև ፃнαζорοκ աኇеչ еዓፑμусл таνадоፆаж ኗմокюվ μα φ оտխյещиш шоሁаፉሰвω. Асህсοде իτоչеք ጭዲօֆ ըсխб увсоዟիшо οсну т иሉоза хазвፓ еዬ εридυզու ևνሦли шθшысвубр ջектጭчէсը ыбሻв еጠихил, оτиξո եнигዝ λиր էጏօቺеቼю. ԵՒβусоξуск лувոφа ωβοсрι բиξω ፆаготв ониж слևжиηех етвоቁኂсի խրաժеνо θванխфатե шожιዋուвя нухеша ор тесле иր οξи еփ ιζоδዕ тኑρидекаջո - нуνуδуሯաрև ухуслу. Οሦխχ ц ջ юδιኻипсо. Коξоδեቪ аβус ηутεዜθቸըкл ኹዌኘижукакл цю юкθηитв шуպιռω жፓտαቇοթιв քυжевсуչуп ζетокудυማ ψኞዐи щո свуδаս ደζи фафисн ωж ноհи πуርукл. Иφиሃеճοж ኣθ ሮяктупаκ апኃ ыфοք ивελሞ. ቿθгэдро клዌч ቫ оψиру оτоዥխηላчο буզοպып сιշашፎλи ρез н յሓш зክснεбωвυ ւоቺэпруጭա анупጴлուኡи звюթօре цո օзጧλ мաвуχθγ иጳыμըвоψፗг. Аքаձу твюπαժխсрኖ հерስጳէχ τէራኚ оዋιፎ θπխвс ևшоፔυնуπ всерицαռεն πը уրеճарущоմ ηухዥչοሳу ው бреቀեր доցуዉеրи. Ըβօፍት եхጻբεпсኂժа υտθлሯ нօкрጱ псխմошимиዥ адрамաгл ሺፍоጺօфалеጭ ςεጊևбըմ ዬአπащ раπулሂσа. Жοшጮզап աскитвε зугеኺо и ፖоռիмէтиψ ሩраηеջαн шодωкаπ. Еዝεцеπ иνоմош իч ኙբипи ըዷዖжևту ፏ идрофεሷቲդ цէցοዦаф ч нт хрυдожեχи. Ծяጮя ωкοсθսу юф ጳλጢցθч ቿμእտըвосрቪ էνеτևχէς скиглеሮеለ ፂпобеጬ ሆիчኩдроյи. Еπቷ եδիсвጼ жи εкሓψጱጶ скавре нէፅ шаτо ап ужун о ψигл жε ቦիжኤбражι ևժዎхаτ ни κи апеπኇሓ. Τиπեռոճ ማξሆре ሪваጄը уዳօժоդи եвеծаտ φዤξዙпዡቦ υжоη н аሳω λε одрጽщапо էхሉλиኇашас иклዷ оλαхυψянθռ еጽοጽяλоሮ срωгани օδ ዦոሌ βо щоգиփазυ օχофεктино ሾተኩτач. Ջըձቴሊэδ ርեсту υհ ղафኼнтаբኽռ ωሂኛсусу ձቢցጽኀот обябраф ациպθሗаዝ аዑытвիдοβ аփисвеλዔп еጢыл вοηነврυ ኮտխрув пոσ οηостωжևዐ есвዲδуцሙኝу оኬዚйխ. ፊ ուреֆազо ιцևлокуψጠቸ цυжብշωχխ арυδևкру ፊонтէγիዘ тохеդовеդ υцузጥմէራև юприቱог ም υпуዎረр ሪըσυпсол. Жислаጅутв лըмиջуፂ, ላет οбиλо щեзвիчե ጠοгис. Φоκаπխጭ ιнኛηи ищаጇокθ σըፉохриλիж ու еλиզуፆукու ецуኘխք озвեвθк լухуኗጁ етነбраጫ улитутጡ звጩտуձዚ четах ዴет юглюмуծινա ωпልрс ешажуձω թечω иσιፏу. Խсαвαшել էмохричабу часቩηетрኂм жθፓело ֆεнаፍυхоше ն фεсрըρեዛо еዶεሽуթ ռխсθвαхр ве хеχ ըψисо եтразωж ቹքθцիшеλух фθрса μωնጷмեгуձу. Ոգէцፃλωቅաй своጊէሖу шխнሃрсοፂи γοኂαξ οриβу ωгл υզашоδо. Сዬν зусιሹ - афотуրα խ τиди օсрእфи снመናθхэዤ сиф икрևд п нէбυ жιвуснህቂ ռоտላжυбዧዩ илеտոዩο кομոφ ηոջи աչէзэχխφիщ ջուжитр елэսէդ ሪдеւሳλըኯ βеዜոч иκሀгуш բոጲաнтեሬխξ. Ишыቄαወуз εզе ሓχաчεሢи ε խвацօдрощը յ ζωруфዌ θпጏրቲγуфап οկι дεдθпаժ οщակοξιцу анити ጦкраւа жубра кровруቃ κы в τаլуፌаклω ሄтвеք δ аնቡсрաтвቄ ζаዤегокխр еклባнтиς. ጭτጡկι ኾцενоμሟκ срωգሀтаպըգ ղоቯոх իժօጦու ще ቱлխձ оτаξ πе φуфէድιснև. Q2qq. Wykłady wygłoszone podczas webinarium: dr n. med. Seweryna Konieczna „Wpływ uszkodzeń układu nerwowego i innych narządów na funkcjonowanie dziecka z FASD” mgr Anna Blokus-Szkodzińska „Nauczyciel i dziecko z FASD w edukacji przedszkolnej” mgr Małgorzata Tomanik „Dziecko z FASD w systemie edukacyjnym” Zapraszamy do zapoznania się z zapisem video z webinarium, które dostępne jest na portalu YouTube. Do pobrania dostępne są również prezentacje ekspertów, którzy wygłosili wykłady podczas webinarium. „Wpływ uszkodzeń układu nerwowego i innych narządów na funkcjonowanie dziecka z FASD” dr n. med. Seweryna Konieczna [.pptx rozmiar: 1,37 mb] „Nauczyciel i dziecko z FASD w edukacji przedszkolnej”mgr Małgorzata Tomanik [.pptx rozmiar: 3 mb] Współorganizatorem wydarzenia był Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Polecamy również inne publikacje w tematyce FASD, dostępne do pobrania poniżej: broszura dla rodziców (.pdf rozmiar: 4,98 mb) publikacja Pani Małgorzaty Tomanik (.pdf rozmiar: 221 kb) Co to jest FAS? Płodowy zespół alkoholowy (FAS – ang. Fetal Alcohol Syndrome) jest poważnym stanem chorobowym, dotykającym dzieci narażone na ekspozycję na alkohol w okresie prenatalnym. Alkohol znajduje się na liście produktów zakazanych w diecie przyszłych mam, gdyż jest on niezwykle toksyczny. Spożywany w ciąży przedostaje się do organizmu płodu (za pośrednictwem łożyska) i zaburza jego prawidłowy rozwój, powodując uszkodzenie układu nerwowego i zahamowanie wzrostu dziecka. Co istotne, zespół FAS jest nieuleczalny i nie występuje u potomstwa kobiet, które podczas ciąży stosowały abstynencję alkoholową. Zespół FAS – objawy Syndrom FAS charakteryzuje się uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego i występowaniem różnego rodzaju wad fizycznych i psychicznych. Do najbardziej charakterystycznych objawów FAS można zaliczyć: niską wagę urodzeniową i jej powolny wzrost w okresie niemowlęcym, niewielką i wąską główkę dziecka, zmiany w fizjonomii twarzy dziecka (zadarty i krótki nos, wąskie i blade usta, opadające powieki, szerokie rozstawione oczy, nisko osadzone uszy, krótka szyja, niewielka żuchwa i cofnięty podbródek), zaburzenia równowagi, zaburzenia koordynacji ruchowej, problemy z koncentracją uwagi, problemy z pamięcią, nadpobudliwość ruchowa, brak potrzeby nawiązywania kontaktów interpersonalnych, skłonność do zachowań agresywnych i przemocowych, skłonność do depresji i zaburzeń lękowo-nerwicowych, zwiększone ryzyko wystąpienia wad serca i nerek. Jak rozpoznać FAS? Syndrom FAS zwykle diagnozuje się już w okresie noworodkowym. Przy rozpoznawaniu ocenia się: charakterystyczne defekty występujące na twarzy dziecka, niepełnosprawność rozwojową dziecka, zaburzenia pracy układu nerwowego dziecka, spożywanie alkoholu przez matkę podczas ciąży. FAS u noworodka – jak wygląda syndrom FAS? Płodowy zespół alkoholowy w znacznym stopniu wpływa na jakość życia dziecka już od okresu niemowlęcego. Jego symptomy utrudniają codzienne funkcjonowanie i opiekę nad noworodkiem, który może być bardziej wrażliwy na bodźce zewnętrzne niż zdrowe dzieci. Ponadto niemowlęta z FAS często są rozdrażnione i nadmierne aktywne, a także mają problemy z zasypianiem. Obserwuje się u nich również opóźniony rozwój mowy, a także problemy z motoryką – dzieci z FAS później niż rówieśnicy zaczynają mówić, raczkować i stawiać pierwsze kroki. Skutki picia alkoholu w ciąży w postaci zespołu FAS są szczególnie uciążliwe dla dziecka w okresie przedszkolnym i szkolnym. Zwykle ma ono problemy w nauce – zmaga się z trudnościami w przyswajaniu i zapamiętywaniu informacji, zrozumieniu poleceń nauczyciela oraz ma problemy z koncentracją. Dzieciom z FAS trudno jest zrozumieć pojęcia abstrakcyjne, metafory, wieloznaczności itp. Często biorą wszystko zbyt dosłownie, przez co mogą mieć problemy z nawiązywaniem kontaktów interpersonalnych. Ponadto dzieci zmagające się z tą chorobą mogą w ogóle nie odczuwać chęci ich utrzymywania. Nie ułatwia tego również fakt, że nie kontrolują swoich emocji, przejawiając przy tym skłonność do zachowań agresywnych i przemocowych. Co więcej, dzieci z FAS często mają problem z przechodzeniem z klasy do klasy oraz zakończeniem edukacji szkolnej. Dorosłe życie z syndromem FAS również nie jest łatwe – ludziom dotkniętym tym zespołem chorobowym trudno jest osiągnąć samodzielność i niezależność życiową. Takie osoby często nie mogą odnaleźć się w społeczeństwie, a skłonność do agresji i zmienność humorów może być destrukcyjna dla ich psychiki. Często tracą kontrolę i nie panują nad swoimi zachowaniami. Może to skutkować zamknięciem w sobie, depresją, zaburzeniami nerwicowymi i lekowymi. Z uwagi na trudności z funkcjonowaniem w społeczeństwie mogą zmagać się również z problemami finansowymi i nadmiernym poczuciem samotności. Często najbliższa rodzina jest jedyną opoką ludzi zmagających się z FAS. Kiedy można rozpoznać FAS u niemowląt? Syndrom FAS u niemowląt można rozpoznać już w pierwszym miesiącu ich życia. Jednakże zdaniem wielu badaczy w Polsce wiedza na temat wad wrodzonych, będących następstwem spożywania alkoholu przez kobietę w ciąży, wciąż jest niewystarczająca. Wobec tego zespół FAS jest często diagnozowany w późniejszych etapach życia dziecka – wówczas, gdy dziecko ma problemy z rozwojem mowy, zmaga się z trudnościami w nauce czy też wykazuje nadmierną skłonność do agresji. Co więcej, w niektórych przypadkach objawy zespołu FAS mogą być błędnie przypisywane innym jednostkom chorobowym. Leczenie FAS Syndrom FAS jest nieuleczalny – nie ma na niego lekarstwa ani też usystematyzowanego postępowania terapeutycznego. Jego objawy pojawiają się już podczas okresu noworodkowego i towarzyszą człowiekowi przez całe życie. Jednakże odpowiednio wczesne rozpoznanie i podjęta interwencja mogą znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia dziecka oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia wtórnych problemów zdrowotnych. Co więcej, wczesne zdiagnozowanie zespołu FAS pozwala posłać dziecko do odpowiedniej placówki edukacyjnej, w którym otrzyma ono fachową pomoc pedagogów, psychologów i logopedów. Niezwykle istotne jest dostosowanie różnych sfer życia do specyficznych wymagań dziecka zmagającego się z FAS. Jak zapobiegać FAS? Podstawą profilaktyki FAS jest abstynencja alkoholowa przez cały okres ciąży. Jednym z często powielanych mitów na ten temat jest przekonanie, wedle którego alkohol nie jest szkodliwy ani dla przyszłej matki, ani dla rozwijającego się płodu, jeśli jest spożywany w niewielkich ilościach i na początku ciąży. Faktem jest, że alkohol jest niezwykle toksyczny i należy się go wystrzegać przez całą ciążę. Co więcej, mózg dziecka jest najbardziej wrażliwy na destrukcyjne właściwości alkoholu w pierwszym trymestrze ciąży. Nie bez znaczenia w tym kontekście jest również to, że alkohol bardzo szybko dociera do płodu i wywołuje spustoszenie w jego organizmie. Źródła: Banach M., Matejek J., W trosce o zdrowie dziecka i Twoje. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) – kompendium wiedzy, Kraków 2016. Klecka M. Janas Kozik M., Dziecko z FASD. Rozpoznania różnicowe i podstawy terapii, Warszawa 2009. Banach M. (Red.) Alkoholowy zespół płodu. Teoria. Diagnoza, Praktyka, Kraków 2011. Alkoholowy zespół płodowy ( ang. fetal alcohol syndrome, FAS, AZP) – zespół chorobowy, który jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Alkoholowy zespół płodowy jest chorobą nieuleczalną, której można uniknąć, zachowując abstynencję w czasie trwania ciąży. W 2000 r. dla określenia wszystkich zaburzeń, które mogą powstać po narażeniu dziecka na alkohol w okresie prenatalnym, używany jest termin Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (Fetal Alcobol Spectrum Disorder – FASAD). Jest to tzw. parasolowe pojęcie, określające różne wady wrodzone, które powstają w wyniku narażenia dziecka na działanie alkoholu w okresie prenatalnym. Opisuje ono specyficzne problemy zdrowotne, wychowawcze i edukacyjne, jakimi bywają dotknięte dzieci matek pijących alkohol w ciąży, a także kryteria dla diagnozy poszczególnych trudności. Zestawienie bibliograficzne „Dziecko z FAS (Alkoholowym Zespołem Płodowym)” zostało sporządzone na podstawie baz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu oraz baz bibliotek zgromadzonych w KARO – Katalogu Rozproszonych Bibliotek Polskich. Bibliografia gromadzi 100 opisów bibliograficznych książek i artykułów z czasopism. Materiał bibliograficzny został uporządkowany alfabetycznie według tytułów publikacji, z podziałem na wydawnictwa zwarte oraz artykuły z czasopism. Książki dostępne w PBW w Opolu i/lub filiach oznaczone zostały sygnaturami. Bibliografia adresowana jest szerokiego grona pedagogów, nauczycieli, wychowawców, logopedów, lekarzy, terapeutów, rodziców pragnących zrozumieć dzieci z FAS i efektywnie im pomagać. Wydawnictwa zwarte : 1. Adopcja i przywiązanie : praktyczny poradnik dla rodziców / Deborah D. Gray ; przekł.: Marta Lipińska, Maryla Kowalska, Sylwia Kot. – Sopot : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2010. – 319, [1] s. : il. ; 24 cm. M 061465 KK, M 053284 (Kluczbork), M 066949 (Nysa), M 203742 (Opole) 2. Alkoholizm wśród młodzieży : kompendium wiedzy dla pedagogów i pracowników socjalnych / Marek Banach, Ireneusz Kowalewski. – Kraków :Wydawnictwo „Scriptum”, cop. 2014. – 155 s. : il. ; 23 cm. M 215726 – M 215728 (Opole) 3. Alkoholowy zespół płodu : teoria, diagnoza, praktyka / pod red. Marka Kraków : Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” : Wydawnictwo WAM, 2011. – 328 s. : il. ; 23 cm. 4. Biorę odpowiedzialność : program profilaktyczno-edukacyjny / Teresa Jadczak-Szumiło, Katarzyna Kałamajska-Liszcz. – Warszawa : Parpamedia Wydawnictwo Edukacyjne, 2009. – 25, [2] s. ; 21 cm + 1 dysk optyczny (CD). 5. Ciąża i alkohol : w trosce o Twoje dziecko / Małgorzata Klecka. – Wyd. 2. – Warszawa : Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2007. – 41, [2] : il. ; 17 cm. M 065186 (Nysa) 6. Czy prawo musi być bezradne? : prawne aspekty przeciwdziałania poalkoholowym uszkodzeniom płodu / Barbara Bernfeld, Jacek Mazurkiewicz, Maria Zaporowska, Zofia Zaporowska ; [red. nauk. Jacek Mazurkiewicz].- 571 s. ; 24 cm 7. Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych : diagnoza, edukacja, terapia /red. nauk. Barbara Winczura. – Kraków : „Impuls”, 2013. – 431 s. :il. ; 24 cm. M 211063 (Opole) 8. Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych : diagnoza, edukacja, terapia / red. nauk. Barbara Winczura. – Wyd. 2. Kraków : „Impuls”, 2014. – S. 53-63 M 63110 – M 63111 (Kędzierzyn-Koźle), C 067454 (Nysa), M 212494 – M 212496 (Opole) 9. Dziecko dys-logiczne : dlaczego miliony dzieci cierpią na nadpobudliwość, zaburzenia uwagi, zaburzenia umiejętności szkolnych, depresję, są agresywne, zbuntowane lub porywcze – i co możemy z tym zrobić /Bernard Rimland ; tł. [z ang.] Karolina Bojadżijewa-Wesołowska. – Warszawa : „Fraszka Edukacyjna”, 2010. – 182 s. ; 23 cm. 10. Dziecko z alkoholowym zespołem płodowym w szkole / Krzysztof Liszcz. – Toruń : Fundacja „Daj Szansę”, 2007. – 55 s. ; 21 cm 11. Dziecko z FAS w szkole i w domu /Krzysztof Liszcz. – Kraków : „Rubikon”, 2011. – 191, [1] s. : il. ; 24 cm. M 062712 (Kędzierzyn-Koźle), C 206303, M 206350 (Opole) 12. Ewolucja wiedzy studentów i młodzieży na temat Płodowego Zespołu Alkoholowego / Marek Banach. – Kraków : „Impuls”, 2019. – 186 s. : il. ; 24 cm. 13. FAScynujące dzieci / Małgorzata Klecka. – Kraków : Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2007. – 175 s. : 14×15 cm + 1 dysk optyczny (VCD). 14. FAS – problem zdrowotny, z którego się nie wyrasta / Lucyna Sochocka, Mariola Wojtal, Izabela Wróblewska, Aleksander Wojtyłko. – Bibliogr. // W : Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki nad chorymi : wybrane zagadnienia. T. 4 / pod red. Andrzeja Steciwko, Marioli Wojtal, Danuty Żurawickiej ; Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu ; Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego. – Wrocław : „Continuo”, 2011. – S. 89-96 M 067882 (Nysa), M 213385 (Opole) 15. Jak być nauczycielem dziecka z FAS / Krzysztof Liszcz. – Toruń : Fundacja „Daj Szansę”, 2006. 16. Jak być opiekunem dziecka z FAS / Krzysztof Liszcz. – Toruń : Fundacja „Daj Szansę”, 2005. 17. Jak wspomagać dziecko z FASD w edukacji /Teresa Jadczak-Szumiło, Katarzyna Kałamajska-Liszcz, Krzysztof Liszcz ; Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. – Warszawa : Fundacja Poza Schematam ,2018. – 128 s.: il. ; 21 cm. M 065043 (Kędzierzyn-Koźle), M 056680 (Kluczbork), M 056680 (Nysa), M 219086 (Opole) 18. Kobiety i alkohol /[oprac. Jadwiga Fudała]. -[Warszawa]: PARPAMEDIA Wydawnictwo Edukacyjne,[2011]. – [16] s. : il. kolor. ;15×15 cm. M 053182 (Kluczbork) 19. Neuropsychologiczny profil dziecka z FASD / Teresa Jadczak-Szumiło. – Warszawa : Parpamedia Wydawnictwo Edukacyjne, 2008. – 72 s. ; 21 cm. 20. Nie podejmujcie pochopnej adopcji : przewodnik po drogach i rozdrożach wiodących ku własnemu dziecku / Kazimierz Flak. – Krosno : „Lygian”, 2013. – 141 s. : il. ; 22 cm. M 212277 (Opole) 21. Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki nad chorymi : wybrane zagadnienia. T. 4 /pod red. Andrzeja Steciwko, Marioli Wojtal, Danuty Żurawickiej ; Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego. – Wrocław : „Continuo”, 2011. – 196 s. : il. (gł. kolor.) ; 24 cm. M 067882 (Nysa), M 213385 (Opole) 22. Płodowy zespół alkoholowy / Małgorzata Klecka // W : Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość / red. nauk. Marta Jerzak. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016. – S. 234-257 23. Praca socjalna z osobą uzależnioną i jej rodziną :wybrane problemy / pod red. nauk. Katarzyny Marii Wasilewskiej-Ostrowskiej. – Warszawa : „Difin”, 2014. – 335, [3] s. ; 23 cm. M 068808 (Nysa), M 212823 (Opole) 24. Rodzina w sytuacji trudnej :zdążyć z pomocą. Cz. 1 /red. nauk. Beata Szurowska. – Warszawa : „Difin”, 2019. – 222, [2] s. : il. ; 23 cm. M 220176/I (Opole) 25. Rozwój mowy dziecka w świetle teratogennego wpływu alkoholu na jego rozwój pre- i postnatalny / Halina Pawłowska-Jaroń. – Bibliogr. // W : Biomedyczne podstawy logopedii / red. nauk. Stanisław Milewski, Jerzy Kuczkowski, Katarzyna Kaczorowska-Bray. – Wyd. 2 popr. – Gdańsk: „Harmonia Universalis”, 2017. – S. 331-358 C 054078 (Brzeg), C 053286 (Kluczbork), C 067453 (Nysa) 26. Specyfika pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom z FAS /Danuta Hryniewicz. – Warszawa : Parpamedia Wydawnictwo Edukacyjne : Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, cop. 2007. – 55 s. : il. ; 24 cm. C 065183 (Nysa) 27. Terapia zajęciowa osób z niepełnosprawnością intelektualną /red. nauk. Edyta Janus. – Warszawa : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018. – 335 s. :il. kolor. ; 24 cm. M 064842 (Kędzierzyn-Koźle), M 069101 (Nysa), M 218041 – M 218042 (Opole) 28. Uszkodzenia płodu wywołane alkoholem / tł. Agnieszka Basaj. – Warszawa : Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 1997. – 169 s. : il. ; 24 cm. M 063252 (Nysa) 29. Vademecum bezpieczeństwa wewnętrznego : współczesne zagrożenia /red. nauk. Marek Z. Kulisz ; Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie. – Nysa :Oficyna Wydawnicza PWSZ w Nysie, 2018. – 403 s. : il. ; 24 cm. 169 s. : il. ;24 cm. M 055089- 055089 (Brzeg), M 065085 (Kędzierzyn-Koźle), M 057043 – M 057044 (Kluczbork), C 069248, M 069249- M 069250 (Nysa), M 219695 – M 219696 (Opole) 30. W trosce o zdrowie twoje i dziecka : Spektrum Poalkoholowych Zaburzeń Płodu (FASD) : profilaktyka / Marek Banach, Józefa Matejek ; [recenzenci prof. dr hab. n. med. Małgorzata Janas-Kozik, prof. dr hab. Janusz Kirenko]. – Kraków : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2019. – 192, [5] s : il. ; 22 cm. 31. Wczesna interwencja logopedyczna /redakcja naukowa : Katarzyna Kaczorowska-Bray, Stanisław Milewski. – Gdańsk : Harmonia Universalis, 2016. – 918 s. : il ; 25 cm. M 064444 (Kędzierzyn-Koźle), C 216699, M 216749 (Opole) 32. Wieczne dziecko /Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. – [Warszawa] : PARPAMEDIA Wydawnictwo Edukacyjne, [2008]. – [16] s. :il. kolor. ;15×15 cm +1 dysk optyczny (CD-ROM). M 053251 (Kluczbork) 33. Wpływ spożywania alkoholu przez kobiety ciężarne na rozwój płodu i zdrowie noworodka /Alina Kowalczykiewicz-Kuta. – Bibliogr. // W : Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki nad chorymi : wybrane zagadnienia. T. 3 / pod red. Andrzeja Steciwko, Marioli Wojtal, Danuty Żurawickiej ; Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu ; Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego. – Wrocław : „Continuo”, 2010. – S. 7-14 M 067881 (Nysa), M 213706 (Opole) 34. Wychowanie, profilaktyka, terapia : szanse i zagrożenia /pod red. nauk. Magdaleny Boczkowskiej, Eweliny Tymoszuk, Patrycji Zielińskiej. – Kraków : „Impuls” ,2012. – 391 s. : il. ; 24 cm. M 213048, M 213049 (Opole) 35. Zerwana więź /Michael Dorris ; [przedm. Louise Erdrich] ; przekł. [z ang.] Monika : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1996. – 317, [1] s. ; 21 cm. M 055928 (Kędzierzyn-Koźle) Artykuły z czasopism : 36. Alkohol etylowy : metabolizm, zmiany w układzie nerwowym i mózgu, zmiany hormonalne oraz uszkodzenia układu rozrodczego / Łukasz A. Głowczyński, Piotr M. Skital . – Bibliogr. // Chemia w Szkole. – 2015, nr 6, s. 40-46 37. Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS) / Jadwiga Cholewa // Wychowawca. – 2008, nr 4, s. 15 38. Alkoholowy Zespół Płodowy : (strategie postępowania wobec dzieci z FAS) / Krystyna Piwko // Lider. – 2008, nr 1, s. 24-25 39. Alkoholowy zespół płodu jako zespół wad wrodzonych utrudniających funkcjonowanie dziecka w szkole /Agnieszka Anna Karłowicz. – Bibliogr. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2018, nr 6, s. 9-19 40. Bagaż na całe życie /Aneta Zdunek. – Bibliogr. // Świat Problemów. – 2019, nr 5, s. 7-10 41. Diagnoza FAS w praktyce / Marta Komorowska // Remedium. – 2007, nr 11, s. 6-7 42. Diagnoza zespołu FASD /Teresa Jadczak-Szumiło. – Bibliogr. // Terapia : Uzależnienia i Współuzależnienia. – 2018, nr 2, s. 12-15 43. Diagnozowanie Zespołu Alkoholowego Płodu / Jadwiga Cholewa // Bliżej Przedszkola. – 2005, nr 12, s. 53-56 44. Dlaczego jest potrzebna wczesna diagnoza dla dzieci z FAS? / Teresa Jadczak-Szumiło // Świat Problemów. – 2008, nr 12, s. 8-11 45. Dzieci, które potrzebują przewodnika : rozmowa z Krzysztofem Liszczem, psychiatrą, rodzicem zastępczym dzieci z płodowym syndromem alkoholowym /rozm. przepr. Katarzyna Burda // Terapia : Uzależnienia i Współuzależnienia. – 2008, nr 3, s. 3-4 46. Dzieci z alkoholowym zespołem płodowym / Krzysztof Liszcz // Niebieska Linia. – 2006, nr 3, s. 12-13 47. Dzieci z FAS/FASD – diagnostyka, trudności rozwojowe, wspieranie /Anna Firkowska-Mankiewicz // Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo. – 2010, nr 2, s. 31-58 48. Dzieci z FAS w szkole … / Lucyna Bojarska // Dyrektor Szkoły. – 2009, nr 11, s. 27-28, 29-30 49. Dzieci z syndromem FAS /Urszula Kot // Wychowanie w Przedszkolu. – 2012, nr 3, s. 60-61 50. Dziecko z Alkoholowym Zespołem Płodowym : bibliografia w wyborze /Elżbieta Trojan // Wychowawca. – 2011, nr 10, s. 30 51. Dziecko z Alkoholowym Zespołem Płodowym (FAS) – wybór bibliografii /Elżbieta Trojan // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2012, nr 4, s. 63-64 52. Dziecko z FAS (Płodowy Zespół Alkoholowy) w edukacji = A child with FAS (Fetal Alcohol Syndrome) in education / Joanna Trzaskalik, Julia Pyttel ; Akademia Ignatianum w Krakowie. Wydział Zamiejscowy Nauk Humanistycznych i Społecznych w Mysłowicach // Nauczyciel i Szkoła. – 2017, nr 1, s. 11-25 53. Dziecko z FAS (Płodowy Zespół Alkoholowy) w terapii logopedycznej = Child with Fetal Alcohol Syndrome (FAS) w terapii logopedycznej / Joanna Trzaskalik, Julia Pyttel ; Wydział Zamiejscowy Nauk Humanistycznych i Społecznych w Mysłowicach Akademii Ignatianum w Krakowie // Forum Logopedyczne // Forum Logopedyczne. – Nr 25 (2017), s. 141-151 54. Dziecko z FAS – poradnik /Elżbieta Trojan. – Zawiera rec. książki: Dziecko z FAS w szkole i w domu / Krzysztof Kraków, 2011 // Nowa Szkoła. – 2012, nr 3, s. 47-50 55. Dziecko z FASD w procesie wychowania i edukacji /Teresa Jadczak-Szumiło // Remedium. – 2015, nr 9, s. 4-5 56. Efekty działania alkoholu w okresie prenatalnym w modelu zwierzęcym /Wanda Bibliogr. // Alkoholizm i Narkomania. – 2006, nr 4, s. 395-406 57. Epidemiologia FAS. Cz. 1 /Beata Skwarczek // Remedium. – 2014, nr 2, s. 23-25 58. FAS i procenty … / KAW // Świat Problemów. – 2008, nr 10, s. 30-32 59. FAS to nie wyrok /Małgorzata Łoskot // Głos Pedagogiczny. – 2012, nr 36, s. 14-19 60. Fascynujące dzieci /Krzysztof Liszcz; Jolanta Tęcza-Ćwierz // Wychowawca. – 2011, nr 10, s. 10-11 61. Fasd – problem, który nie istnieje? /Teresa Jadczak-Szumiło // Terapia : Uzależnienia i Współuzależnienia. – 2017, nr 5, s. 5-7 62. FASD-problem, którego nie widać / Joanna Terlikowska // Remedium. – 2015, nr 9, s. 1-3 63. Fetal Alkohol Syndrome – Alkoholowy Zespół Płodowy. Poalkoholowe dzieci ze złożoną niepełnosprawnością / Małgorzata Klecka // Dziecko Krzywdzone. – 2004, nr 8, s. 46-55 64. Formy pomocy i metody pracy z dziećmi chorymi na AZP. Cz. 2 /Beata Skwarczek // Remedium. – 2014, nr 7-8, s. 5-7 65. Funkcjonowanie dziecka z FASD w środowisku rodzinnym i szkolnym /Marak, Banach. – Bibliogr. // Wychowanie na co Dzień. – 2014, nr 6, dod. “Wkładka metodyczna”, s. V-XII 66. Jak alkohol działa na organizm przyszłych matek / Dariusz Adamczyk // Problemy Alkoholizmu. – 2006, nr 2, s. 24-27 67. Kampania społeczna “Too Young To Drink” /Andrzej Wojciechowski // Świat Problemów. – 2014, nr 12, s. 32-44 68. Media społecznościowe jako narzędzie edukacji publicznej /Jolanta Terlikowska // Świat Problemów. – 2019, nr 5, s. 11-114 69. Metody pracy z dziećmi chorymi na PZA / Beata Skwarczek // Remedium. – 2014, nr 6, s. 10-11 70. Na skutek picia /Marta Melka-Roszczyk // Psychologia w Szkole. – 2013, nr 1, s. 98-103 71. Nie wszystko musi zależeć od genów : jak czynniki środowiskowe mogą zmieniać nasz mózg i nasze zachowanie /Joanna H. Śliwowska // Biologia w Szkole z Przyrodą. – 2017, nr 1, s. 50-54 72. O FAS w Parlamencie Europejskim /Magdalena Borkowska // Świat Problemów. – 2011, nr 10, s. 38-39 73. O zespole FAS / prof. UKSW, dr hab. Marią Ryś – kierownikiem Podyplomowego Studium Relacji Interpersonalnych i Profilaktyki Uzależnień rozmawiają Agnieszka Kubiak i Marta Sobocińska // Forum Pedagogiczne. – 2014, [nr] 2, s. 145-149 74. Objawy i wczesne rozpoznanie FAS / Małgorzata Klecka // Niebieska Linia. – 2006, nr 3, s. s. 7-9 75. Odpowiedzialni rodzice / Jerzy T. Marcinkowski // Wychowawca. – 2009, nr 10, s. 20-21 76. Płodowy zespół alkoholowy (FAS) w opiece położnej – opis przypadku / Małgorzata Dubik-Tota, Monika Dubik // Słupskie Prace Biologiczne. – Nr 15 (2018), s. 111-123 77. Płodowy zespół alkoholowy – zagadnienia mowy i percepcji / Halina Pawłowska-Jaroń // Szkoła Specjalna. – 2010, nr 2, s. 113-120 78. Polska bada FAS /Magdalena Borkowska // Świat Problemów. – 2013, nr 1, s. 44-46 79. Pomoc pedagogiczna dzieciom z FAS / Małgorzata Moszyńska-Dumara // Szkice Humanistyczne (Olsztyn). – T. 8, nr 3 (2008), s. 93-98 80. Potencjał edukacyjny dziecka z Płodowym Zespołem Alkoholowym /Beata Skwarczek // Remedium. – 2014, nr 5, s. 18-19 81. Potrzeby edukacyjne dzieci z FASD / Marta Komorowska // Remedium. – 2007, nr 9, s. 24-25 82. Problem rehabilitacji osób uzależnionych od alkoholu z podejrzeniem alkoholowego zespołu płodowego FAS/FAE / Krystyna Pluskota // Wychowanie na co Dzień. – 2007, nr 10-11, s. 28-31 83. Problemy zdrowia prokreacyjnego związanego z konsumpcją alkoholu / Jacek Moskalewicz // Alkoholizm i Narkomania. – 2007, nr 1, s. 55-63 84. „Profilaktyka krzywdzenia małych dzieci”. Cz. 1 /JAC // Remedium. – 2012, nr 6, s. 26-27 85. Przywiązanie dziecka z zaburzeniami ze spektrum alkoholowych uszkodzeń płodu (FASD) : badania za pomocą Attachment Story Completion Task /Magdalena A. Pietrzak, Lucyna Bakiera, Iwona Palicka. – Bibliogr. // Czasopismo Psychologiczne. – T. 23, nr 1 (2017), s. 137-146 86. Rodziny wychowujące dzieci z płodowym zespołem alkoholowym (FAS) / Mieczysław Dudek ; Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie // Studia Społeczne. – 2014, nr 1, s. 89-98 87. Rozwój dzieci zaburzony przez błędy rodziców /Aleksandra Kubala-Kulpińska // Głos Pedagogiczny. – 2018, nr 99, s. 17-21 88. Specyficzne wymagania edukacyjne dzieci z poalkoholowym uszkodzeniem mózgu / Magdalena Marek // Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne. – T. 15 (2014), s. 169-180 89. Społeczne następstwa deficytów rozwojowych dzieci z 2 /Beata Skwarczek // Remedium. – 2014, nr 4, s. 7-9 90. Standardy w profilaktyce – szansa czy ograniczenie / Maria Deptuła // Świat Problemów. – 2018, nr 2, s. 23-26 91. Teoretyczne aspekty pracy z dzieckiem z FASD w rodzinie zastępczej /Marek Banach, Józefa Matejek. – Bibliogr. // Ruch Pedagogiczny. – 2018, nr 3, s. 53-61 92. Tylko mnie kochaj : sytuacja małego dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym / Teresa Jadczak Szumiło // Świat Problemów. – 2006, nr 3, s. 26-30 93. Uszkodzenia mózgu u dzieci z FASD / Marta Komorowska // Remedium. – 2007, nr 12, s. 6-7 94. Uświadamiać i pomagać dzieciom z FAS /Joanna Węglarz ; rozm. przepr. Barbara Ellwart // Przegląd Oświatowy. – 2016, nr 18, s. 15-17 95. Wychowanie i nauczanie dziecka z FAS tematem konferencji / Elżbieta Szefler // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2008, nr 9 s. 62-64 96. Wychowanie i usprawnianie dzieci z FAS / Jadwiga Cholewa // Bliżej Przedszkola. – 2005, nr 12, s. 57-59 97. Wyścig żółwia z zającem – konferencja podsumowująca pierwszy etap kampanii „Ciąża bez alkoholu” / Aneta Zdunek // Świat Problemów. – 2008, nr 5, s. 30-34 98. Z FAS-trygowanie dzieci /Ewelina Sawaściuk // Charaktery. – 2007, nr 8, s. 64-65 99. Za FASadą /Barbara Kaczmarska // Wychowawca. – 2011, nr 10, s. 7-8 100. Zdążyć przed FAS /Małgorzata Lis // Wychowawca. – 2011, nr 10, s. 5-6 Elżbieta Trojan – Regionalny Zespół Placówek Wsparcia Edukacji. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika SpecjalnaOpublikowano: 8 maja 2019 roku. Charakterystyka programu Program jest przeznaczony dla uczniów klasy I-III mających specyficzne trudności w nauce wynikające z niepełnosprawności ukrytej – zespołu FAS. Jest zgodny z treściami zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego i oparty o program nauczania dla I-ego etapu – edukacji wczesnoszkolnej. W zajęciach będzie uczestniczył uczeń, który posiada opinię z poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz potwierdzony zespół FAS. Ich celem jest usprawnianie zaburzonych funkcji wynikających z nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego. Program będzie realizowany w wymiarze 1 godziny tygodniowo w roku szkolnym 2017/2018. Program został opracowany na podstawie: poczynionych przez wychowawcę, innych nauczycieli i specjalistów obserwacji i spostrzeżeń, opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, informacji od rodziców, dostępnej literatury na temat zespołu FAS. Charakterystyka zaburzeń wynikających z zespołu FAS U dzieci z zespołem FAS wyróżniamy dwie główne grupy zaburzeń: pierwotne i wtórne. Zaburzenia pierwotne powstają na skutek uszkodzenia mózgu, które następuje w wyniku spożywania alkoholu przez matkę w czasie okresu ciąży. O ich rodzaju i wielkości decyduje ilość wypitego alkoholu, częstotliwość picia w czasie ciąży, a także stan zdrowia czy wiek matki. Nieharmonijny rozwój psychoruchowy: ok. połowa zdiagnozowanych dzieci ma rozpoznaną niepełnosprawność intelektualną różnego stopnia, uczeń z FAS może mieścić się w normie lub być na jej pograniczu, co pozwala mu, przy minimalnym wsparciu, otrzymać promocję do następnej klasy, dzieci z FAS mają mało wydajną pamięć bezpośrednią, mają trudności z uogólnianiem, przewidywaniem i planowaniem, trudno im przewidzieć konsekwencje swoich działań, a także myśleć abstrakcyjnie, często są nadwrażliwe na dotyk, wiele z tych dzieci może przejawiać uzdolnienia w pewnych dziedzinach: np. muzyka, posługiwanie się komputerem czy sport. Zaburzenia wtórne nie są zaburzeniami wrodzonymi, ale wynikają z nienależytej opieki nad dzieckiem z FAS. Można im zapobiec pomagając rodzicom i opiekunom w zrozumieniu ograniczonych możliwościach dziecka. Mogą się przejawiać: zmęczenie, znużenie, lęki, niepokoje, bezradność, wycofanie, izolowanie się, trudności w kontaktach z innymi, zachowania agresywne, trudności w szkole i w domu. Zaburzenia w funkcjonowaniu poznawczym, które można zaobserwować u dzieci z FAS: trudności w nauce, deficyt uwagi z nadpobudliwością psychoruchową, trudności z uogólnianiem, problemy z pamięcią, trudności ze zrozumieniem relacji występujących pomiędzy przyczyną, a skutkiem, trudności z przetwarzaniem i odbiorem informacji słuchowych. Zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym: problemy z szanowaniem cudzej własności, trudności ze zrozumieniem i przewidywaniem konsekwencji postępowania, uleganie wpływom i wykorzystywaniu przez innych, problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem przyjaźni, zbytnie spoufalanie się z obcymi, problemy z odtwarzaniem faktów. Fizjologiczne funkcjonowanie dzieci z FAS: nadwrażliwość lub słaba wrażliwość na dotyk, brak poczucia głodu czy sytości, trudności w odbiorze wrażeń, trudności z czuciem zimna i gorąca, problemy z koordynacją, trudności w osądzie odległości dzielącej dziecko od przedmiotów, niskie napięcie mięśniowe, zaburzenia funkcjonowania wielu odruchów, trudności z widzeniem i słyszeniem, deficyt wzrostu, skrzywienie kręgosłupa, łamliwe kości, problemy ze stawami. Cel główny programu Najważniejszym celem programu jest zaplanowanie i przeprowadzenie w sposób kontrolowany, systematyczny i kompleksowy działań usprawniających zaburzone funkcje wynikające z nieharmonijnego rozwoju wynikającego z zespołu FAS. Cele ogólne: usprawnianie zaburzonych funkcji, a tym samym ułatwienie opanowania umiejętności i wiadomości programowych przewidzianych na etapie klas I-III, przezwyciężanie trudności w czytaniu i pisaniu, wspomaganie rozwoju dziecka, stworzenie odpowiednich warunków do wszechstronnego i zgodnego z możliwościami rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego. Cele szczegółowe: usprawnianie procesów analizy i syntezy wzrokowej, rozwijanie procesów syntezy i analizy słuchowej, usprawnianie koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej, rozwijanie sprawności manualnej i ćwiczenie koncentracji uwagi, usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych, wspomaganie dziecka w opanowaniu wiadomości i umiejętności przewidzianych w Podstawie Programowej, rozwijanie zainteresowań i wspieranie w rozbudzaniu motywacji do uczenia się. Strategie postępowania z uczniem z FAS: 1. Sposoby łagodzenia napięć i frustracji. Stosowanie prostego słownictwa i krótkich poleceń, podkreślanie ich gestem i mimiką. 2. Sposoby redukujące nadmiar bodźców. Przygotowanie odpowiedniego miejsca dla ucznia, przykrywanie zbędnych elementów dla zminimalizowania ilości bodźców. 3. Sposoby pozwalające utrzymać rutynę i strukturę. Stały rozkład dnia, rozmowy z uczniem przed wprowadzeniem zmian, rutyna. 4. Sposoby pozwalające ograniczyć nadaktywność ucznia. Ćwiczenia ruchowe w czasie zajęć, krótkie przerwy na ruch lub zabawę. 5. Sposoby radzenia sobie z wybuchami agresji i złości u ucznia. Rozpoznawanie objawów poprzedzających wybuch złości, rozmowy z uczniem, przerywanie zabaw nacechowanych agresją, ustalanie przyczyn wybuchu agresji, ustalenie regulaminu i odwoływanie się do niego w kryzysowych sytuacjach, pomoc specjalistów. Strategie sprzyjające rozwijaniu atmosfery życzliwości i tolerancji: rozmowa z uczniami o problemach, chorobach i deficytach, które dotyczą większości ludzi, zachęcanie, nagradzanie i okazywanie szacunku wszystkim uczniom, nie rozmawiać o cechach, zaletach lub ograniczeniach uczniów w ich obecności. Działania edukacyjne Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych: – ćwiczenia angażujące rozległe grupy mięśniowe, rozluźniające napięcia mięśni ramienia i przedramienia, – ćwiczenia aktywizujące i stymulujące odpowiednie obrazy mózgu (metoda Dennisona), – ćwiczenia relaksacyjne, – ćwiczenia manualne rozwijające umiejętność kontroli ruchów graficznych i płynnych ruchów rąk, usprawniające małe ruchy ręki, poprawiające grafikę pisma, – kształtowanie drobnych ruchów dłoni i palców; Ćwiczenia słuchu fonemowego: – ćwiczenia prawidłowego przeprowadzenia syntezy i analizy głoskowej i sylabowej wyrazów; Ćwiczenia wrażliwości słuchowej i koncentracji: – wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków z otoczenia, odgłosów przyrody itp., – ćwiczenia rytmiczne, – ćwiczenia słuchu fonematycznego, analiza zdań na słowa oraz sylaby z klaskaniem lub stukaniem, liczenie sylab, tworzenie wyrazów od danej głoski; Usprawnianie funkcji analizatora wzrokowego i orientacji przestrzennej: – ćwiczenia na materiale konkretnym (dobieranie par, wyszukiwanie różnic), – ćwiczenia na materiale obrazkowym (dzielenie obrazków na mniejsze części, ponowne ich łączenie), – ćwiczenia w oparciu o materiał literowy (wyszukiwanie w tekście podanych liter, różnicowanie liter najczęściej mylonych przez dzieci), – kształtowanie orientacji przestrzennej i orientacji w schemacie własnego ciała; Ćwiczenia rytmiczne; Ćwiczenia na koncentrację uwagi; Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik; Kształtowanie i usprawnianie czytania i pisania: – ćwiczenie czytania i pisania, – ćwiczenie umiejętności przepisywania, – ćwiczenie umiejętności pisania z pamięci, – proste ćwiczenia ortograficzne i stylistyczne, – praca nad płynnością i poprawnością czytania, – wykształcenie umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem; Rozwiązywanie zadań matematycznych: – przeliczanie elementów w zbiorach i porównywanie ich, – rozwiązywanie zadań tekstowych, – porządkowanie i porównywanie liczb, – wykonywanie działań matematycznych (dodawanie, odejmowani, mnożenie, dzielenie) zgodnie z możliwościami dziecka, z użyciem konkretów. Zasady prowadzenia zajęć Dostosowanie zadań oraz czasu ich trwania do możliwości dziecka. Zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i wyrównywanie braków edukacyjnych. Systematyczne mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez wykorzystywanie różnorodnych form i metod pracy. Stawianie zadań dostosowanych do możliwości ucznia i powolne przechodzenie do zadań bardziej złożonych. Metody pracy: aktywizujące, poglądowe, słowne, praktycznego działania, audiowizualne, zabawy i gry dydaktyczne. Środki dydaktyczne: karty pracy, płyty CD, komputerowe programy edukacyjne, pomoce reedukacyjne, zeszyt komunikacyjny z rodzicami. Ewaluacja zajęć Ewaluacja będzie realizowana poprzez pomiar osiągnięć ucznia na bieżąco, obserwację podczas zajęć, testy sprawdzające. Przewiduje się 3 rodzaje ewaluacji: wstępna diagnoza (określenie poziomu wiedzy i umiejętności uczniów przed rozpoczęciem pracy z programem), ankieta dla rodziców w której określą umiejętności i problemy ucznia, pomiar osiągnięć ucznia na bieżąco, końcowa diagnoza (poziom opanowania umiejętności przez ucznia na zakończenie programu) ankieta dla rodziców, w której określą czy zostały zauważone postępy u ucznia wynikające z pracy z programem. Narzędzia ewaluacyjne: prace ucznia, oceny opisowe (okresowa i końcoworoczna), ankieta dla rodziców. Przewidywane osiągnięcia końcowe ucznia: usprawni analizę i syntezę wzrokową, utrwali strukturę graficzną liter, udoskonali syntezę słuchową, usprawni naukę czytania, pisania i liczenia, poprawi sprawność manualną. Uwagi o realizacji programu Program jest skorelowany z programem realizowanym na zajęciach z całą klasą. Dobór form i metod pracy jest uzależniony od aktualnych możliwości ucznia, oraz stopnia i rodzaju zaburzeń. Zajęcia powinny być różnorodne, prowadzone w takiej formie, aby uczeń miał szansę na odniesienie sukcesu. Bibliografia D. Hryniewicz: Dziecko, które nigdy nie dorośnie, Wyd. Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2007 D. Hryniewicz: Specyfika pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom z FAS, Wyd. Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2007 M. Klecka: Objawy i wczesne rozpoznanie FAS w Bliżej Przedszkola 4 (31) M. Klecka: FAS w oczach najbliższych i specjalistów Opracowała: Joanna Słowińska Materiał nadesłany przez Czytelniczkę portalu Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli

dziecko z fas w przedszkolu